آشنایی
با خانه های تاریخی کاشان
کاشان
یکی از مهمترین شهرهای استان اصفهان است که در ارتفاع ۱۶۰۰ متری از سطح دریا، ۲۴۰
کیلومتری جنوب تهران و ۲۲۰ کیلومتری شمال اصفهان و در میان کوههای کرکس و کویر مرکزی ایران واقع شده است، جایی که از لحاظ پوشش گیاهی بیشتر فقیر
است و در آن بوتهها
و درخچهها کم و بیش یافت
میشوند کاشان از
طریق بزرگراه و راه آهن با تهران و اصفهان در ارتباط است.
کاشان افزون بر فرش های مشهور و زبانزد جهانیان،
ابریشم و کاشی معروفی هم دارد. این شهر بزرگ و زیبا در جاده کاشان قم و در حاشیه غربی کویر قرار گرفته است. کاشان
از دیر باز به خاطر منسوجات چرمی، سرامیک، ظروف مسی، گلاب و باغ های پرگل قمصر
زبانزد بوده است. این شهر با سابقه ۷۰۰۰ ساله اش از مهمترین مراکز باستان شناسی
محسوب می شود. در این مطلب خانه های تاریخی این شهر باستانی را به شما معرفی میکنیم.
خانه طباطبایی ها
در
حدود ۱۸۶ سال پیش زمانی که مرحوم سید جعفر طباطبایی نطنزی، تصمیم گرفت تا در محله
سلطان امیر احمد برای خانواده خود خانه‌ای بسازد، هرگز تصور نمی‌کرد که خانه‌اش یعنی
خانه طباطبایی ها به عروس خانه‌های ایرانی تبدیل شود. این فرد از تاجران شناخته
شده فرش در کاشان بود که فرش‌های فاخری به کشورهای هند و روسیه صادر می‌کرد.
معمار
خانه طباطبایی ها یعنی استاد علی مریم که علاوه بر این اثر، ساخت سرای امین‌الدوله
را هم در کارنامه خود دارد و از هنرمندان مشهور عصر قاجار به شمار می‌رود، در سال
۱۲۵۰ طراحی و ساخت این خانه باشکوه را بر عهده گرفت و در نهایت پس از ۱۰ سال، خانه
طباطبایی ها به کوشش معمار چیره‌دست آن و با همکاری یکی از شاگردان با استعداد
نقاش و هنرمند معروف دربار ناصرالدین شاه، میرزا ابوالحسن صنیع‌الملک غفاری کاشانی،
که با گچ‌بری و نقاشی‌های بدیع، به این خانه ارزشی دوچندان بخشید، کار ساخت خانه
به اتمام رسید.
اگر
از بیرون، به نمای ساده و بدون تزئینات خانه طباطبایی ها نگاهی بیندازیم، اصلا
انتظار نخواهیم داشت که معماری اعجاب‌انگیز داخل آن، مخاطب را غافل‌گیر کند، این
همان معماری درون‌گراست.
پس برای دیدن شگفتی‌های این خانه باید در دل آن
قدم بگذارید. به همین دلیل است که خانه طباطبایی‌ها به عنوان یکی از خانه های تاریخی
کاشان شناخته می‌شود.
خانه شریفیان
عمارت
شریفیان که قدمت آن به سال ۱۲۳۰ هـ.ق برمی گردد ترکیبی از سه مجموعه فضایی است که
دو مجموعه مهم تر و اصلی آن دو طبقه و در جبهه‌های شمالی و جنوبی حیاط قرار دارند.
در
میان مجموعه واقع در جبهه جنوبی، تالاری با شاه نشینی بزرگ واقع شده که از سمت
جنوب متصل و مشرف به یک حوضخانه با شکل هشت و نیم هشت است و از سمت شمال به وسیله
ایوانی بزرگ به حیاط متصل می‌شود.
طاق قوسی شکل ایوان از خط نهایی نمای این جبهه بیرون
زده و به این ترتیب این نما شاخص ترین نمای عمارت شریفیان محسوب می شود. سقف و
سطوح جانبی این ایوان با تزیینات کاربندی، یزدی بندی و گچ بری‌های زیبا آراسته شده
است.
در جبهه باختری حیاط، مجموعه‌ای متشکل از یک
تالار با شاه نشین، دو اتاق سه دری در طرفین و دو فضای کفش کن به شکل هشتی قرار
دارد و دسترسی به اتاق‌های فوق از داخل هشتی‌ها امکان پذیر است.
محله صدره بنای این خانه از جمله خانه های بزرگی
است که علاوه بر اندرونی، حیاط بیرونی نیز دارد. حیاط اندرونی خانه به صورت چهار
طرف ساخت و حیاط بیرونی سه طرف ساخت است و در مجموع سه طبقه در این خانه قابل
مشاهده است.
خانه بروجردی ها
خانه
ی تاریخی دیگری که در شهر کاشان پیشنهاد می شود حتما از آن دیدن کنید، خانه بروجردی
ها است.
این عمارت مربوط به دوره قاجاریه است و قدمت آن
به ۱۳۰ سال پیش باز می گردد. معماری این بنا جز یکی از شاهکارهای معماری کاشان
محسوب می شود و شباهت بسیاری به خانه طباطبایی ها دارد و جالب است بدانید که این
شبیه بودن دلیل این است که پسر آقای بروجردی که عاشق دختر آقای طباطبایی بوده از ایشون
خواستگاری کرده و شرط آقای طباطبایی گویا این بوده است که یک عمارت شبیه به خونه ی
خودش برای دخترش هم بسازد.
بیشتر بخوانید :
خانه تاریخی عادل
خانه
تاریخی عادل خانه‌ای سنتی است که همجواری‌اش با جاذبه‌های تاریخی کاشان به محبوبیت
آن افزوده. این بنا یکی از قدیمی‌ترین خانه‌های تاریخی کاشان است که قدمت آن به
دوره قاجار برمیگردد و به دست معماران ایرانی ساخته شده که نشان دهنده زیبایی و
شکوه هنر آن زمان است.
این بنا که امروزه کاربری هتل پیدا کرده و اسم
آن به هتل خانه مروارید تغییر کرده، در خیابان فاضل نراقی، فرهنگ ششم واقع شده
است.
خانه اخوان کاشان
با
دیدن عکس‌های خانه اخوان، ممکن است شما هم مانند بسیاری از افراد، در ابتدا تصور
کنید که این خانه، در شمار خانه های تاریخی کاشان قرار می‌گیرد؛ اما اگر کمی دقیق‌تر
نگاه کنید متوجه تفاوت سبک معماری این خانه با خانه‌هایی که پیشتر درباره آنها
صحبت کردیم، خواهید شد.
این
خانه اسرارآمیز که گویی آن را از دل یکی از نقاشی‌های سالوادور دالی بیرون کشیده‌اند،
اکنون در بافت تاریخی کاشان قرار دارد اما سطوح منحنی و پرپیچ و خم آن اثبات می‌کند
که این خانه رگه‌هایی از معماری مدرن دارد. پس به راستی داستان این خانه عجیب، چیست؟
داستان
از آنجایی شروع می‌شود که مهندس کیارش اقتصادی، معمار و مرمتگر تبریزی، به پیشنهاد
یکی از دوستان کاشانی خود، تصمیم به خرید یک خانه تاریخی که از شدت تخریب در شرف
ویرانی کامل است، می‌گیرد.
این معمار با به کارگیری تخصص و ذوق معمارانه
خود، تلاش می‌کند تا با حفظ اصالت بنا، به مرمت و بازسازی آن بپردازد و الحق که در
این کار بسیار موفق عمل می‌کند. پس از اتمام بازسازی، این خانه ۴۵۰ متری به بابک
اخوان، فروخته می‌شود که کارآفرین برتر حوزه پوشاک الیاف طبیعی و اهل تهران است.
خانه تاریخی مرشدی
خانه
تاریخی مرشدی که قدمتی ۲۵۰ ساله دارد در سال ۱۳۹۵ شمسی با حفظ فضای سنتی خود، مرمت
و تبدیل به هتلی باشکوه برای میزبانی از گردشگران داخلی و خارجی شده است.
این بنا دارای ۱حیاط اصلی، یک حیاط حوض خانه و ۸
باب اتاق است، که ۵ باب اتاق در حیاط اصلی و ۳ باب در طبقه پایین این مجموعه واقع
شده. خانه تاریخی مرشدی در میدان کمال الملک، خیابان دروازه اصفهان، کوچه بوستانی
قرار دارد.
خانه رزاقیان
محله
ترک‌آباد خانه رزاقیان که قدمت آن به عصر قاجار باز میگردد از جمله خانه‌های قدیمی
می‌باشد که بخش اندرونی و بیرونی مجزا داشته و هر دو حیاط اندرونی و بیرونی به
صورت دو طرف ساخت بنا شده‌اند و سه طبقه فضاهای قابل استفاده در آنها مشهود است.
در این خانه نیز مانند بسیاریاز خانه‌ها که
اندرونی و بیرونی دارند شاه‌نشین فضای واسطه بین دو حیاط شده است. از فضاهای
معماری اصلی این خانه میتوان از سرداب، شاه‌نشین، مهتابی، هشتی‌ورودی، ایوان
تابستانی و یک بادگیر نام برد. ویژگی این خانه مهتابی آن است که تا حدودی منند
شارم تمام طول دو جبهه ساختمان را اشغال کرده است.
خانه حشمت اله خان
ابن
بنا در محله کوشک صفی این خانه که متعلق به اوایل عصر قاجار می‌باشد مانند بسیاری
ازخانه‌های قدیمی کاشان فقط یک حیاط اصلی و مرکزی وسیع دارد و بخش‌های اندرونی و بیرونی
آن از یکدیگر جدا نشده است.
فضاهای خانه به صورت دو طرف ساخت در سه طبقه
اطراف آن بنا گردیده‌اند. ویژگی معماری این بنا در این است که دو جبهه ساخته شده
آن روبروی هم نیستند بلکه یکی در جنوب و دیگری در شرق حیاط واقع شده‌اند. فضاهای
مهم معماری خانه شامل سرداب، شاه‌نشین، هفت‌دری و هشتی ورودی می‌شود. هفت‌دری این
خانه از شاخصه‌های بارز آن است.
حیاط خانه حشمتالهخان با وسعت نزدیک به ۸۲۰
مترمربع از وسیع‌ترین حیاط‌های کاشان محسوب می‌شود. دهانه بزرگ شاه‌نشین هفت‌دری بیش
از ۸ متر است که از همه شاه‌نشین‌های خانه‌های کاشان بزرگ‌تر است. شاه‌نشین وسیع
خانه به کمک یزدی‌بندی گچی در سقف تزئین شده است. خانه حشمتالهخان توسط میراث
فرهنگی و شهرداری کاشان به طور کامل مرمت شده و در حال حاضر به خانه عامری‌ها ملحق
گردیده است.
خانه منوچهری
عمارت
منوچهری از دیگر خانه های تاریخی کاشان است که در حال حاضر به یک اقامتگاه سنتی زیبا
تبدیل شده است و قدمت آن به ۴۰۰ سال پیش بازمی گردد. این بنای تاریخی را می توان
از یکی از شاهکارهای معماری ایران دانست که در بافت تاریخی کاشان واقع است. در
طبقه ی بالای این عمارت نگارخانه ای قرار دارد که پذیرای هنرمندان آن منطقه است.
خانه عطارها
یکی
دیگر از خانه های تاریخی که می خواهیم از آن نام ببریم، خانه عطارها است که قدمت
آن به دوره قاجار باز می گردد.
این خانه در محله پنجه شاه قرار دارد و یکی از
بناهای وسیعی است که از سه باب حیاط تشکیل شده و به عصر قاجاریه تعلق دارد. ممکن
است بنای موجود فقط بخشی از بنای وسیع تر اصلی باشد و از ویژگی های اصلی این این
است که بیش از نیمی از فضاهای آن در جهان شرقی و غربی حیاط نیز قرار دارد.
از فضاهای اصلی معماری این بنا میتوان از سه
سرداب، سه بادگیر، شاه نشین، هشتی ورودی و حوض خانهْ آن نام برد. حیاط اصلی
واندرونی خانه بیش از ۴۷۰ متر مربع وسعت دارد. این بنا در سال ۱۳۷۷ به ثبت ملی رسید.
خانه تاریخی عامری‌ها
بزرگترین
خانه تاریخی کاشان با مساحتی بالغ بر ۷۰۰۰ مترمربع که از ۳ خانه و ۵ حیات مجزا تشکیل شده خانه تاریخی عامری‌ها
می‌باشد.
قدمت
این خانه به دوران زندیه برمیگردد و در دوران قاجار توسط سهام السلطنه عامری
بازسازی شد و توسعه یافت. این خانه شامل ۷حیات اندرونی و بیرونی، شاه‌نشین ۷ دری و
چند اتاق ۳دری و حوضخانه است.
در سال‌های اخیر، این مجموعه که توسط سازمان میراث
فرهنگی اداره میشد، مرمت و بازسازی شده و اکنون به عنوان هتلی ۵ ستاره مورد
استفاده گردشگران داخلی و خارجی قرار می‌گیرد. خانه‌ی عامری‌ها در محله‌ی سلطان میراحمد
کاشان، در خیابان علوی و در کنار حمام سلطان میراحمد قرار دارد.
منابع: مجلات اینترنتی سفریاب،نمناک
دیدگاه ها