با عمارت کلاه فرنگی بیرجند چقد آشنایی دارید؟

با عمارت کلاه فرنگی بیرجند چقد آشنایی دارید؟

شهرستان بیرجند با قدمتی تاریخی دارای آثار تاریخی و گردشگری ارزشمند زیادی می باشد و قدمت این شهرستان به دوران ساسانی برمی گردد و به همت زرتشتیان یزد وکرمان به ‌عنوان محلی برای اسکان و استراحت افرادی که قصد عبور از کویر به سمت شمال خراسان و ماوراءالنهر را داشته‌اند، ایجاد شده است.

 در این مقاله از چتراتا قصد داریم تا شما را با یک اثر تاریخی و زیبا و ارزشمند آشنا کنیم.

ارگ کلاه ‌فرنگی که از نام های دیگر آن می توان به ارگ حسام‌الدوله و قصر بی‌بی عروس و ارگ سرکار  یا کوشک نام برد، یک نوع معماری سلطنتی می باشد که این نوع معماری بیشتر در کشورهایی مانند ایران یا امپراطوری عثمانی و همچنین شبه قاره‌ هند بیشتر اجرا میشد وطرفداران خاص خود را داشت.

بررسی معماری ارگ کلاه فرنگی

ارگ کلاه فرنگی گنبدی است که از لحاظ ظاهری مخروطی شکل می باشد و  اتاقک مسقف در وسط کاخ و در میان باغها، تفریحگاههایی برای استراحت ساخته  میشده است.معماران این میراث ملی ارزشمند ، آن را به فرم زیگوراتی یا شکل پله پله‌ای، در شش طبقه، با معماری زیبا و قابل توجهی ساخته‌‌اند که آخرین طبقه راس عمارت را تشکیل می‌داده است.

در این بنای ارزشمند بیشتر از مصالحی همچون گل، آجر، ساروچ و آهک استفاده کرده اند.

ارگ کلاه فرنگی متشکل از چند بخش اصلی و فرعی است. هم‌کف، فضای ورودی، هشتی، گنبدی‌ها، چندین اتاق، دالان‌های مختلف، فضای حوضخانه، فضای اطراف حوضخانه و طبقه‌ اول، از جمله قسمت‌هایی است که در این ارگ قدیمی طراحی و ساخته  شده است.

این ارگ زیبا در شش طبقه ساخته شده که تنها دو طبقه‌ آن قابل استفاده است.از نکات جالب توجه در مورد معماری ارگ کلاه فرنگی بیرجند، می توان به طبقات آن اشاره کرد که با وجود تعبیه و ساخت شش طبقه در این عمارت، تنها دو طبقه‌ هم‌کف و طبقه اول قابل استفاده است و طبقات دیگر تنها به دلیل شکل‌پذیری ساختمان بنا، طراحی و ساخته شده است.

طبقه‌ نخست ارگ نیز به شکل هندسی هشت‌ضلعی ساخته و روی طبقه‌ هم‌کف قرار گرفته و طراح و معمار این بخش از قصر بی‌بی عروس بیرجند، فضای کوچک‌تری را برای آن در نظر گرفته و چند اطاق کوچک را در فضای آن تعبیه کرده است.لازم به ذکر است که  ارگ کلاه فرنگی به‌صورت دو بادگیر آن هم در طرفین یا در دو سمت بوده است که  بعدها به دلیل بازسازی و مرمت حذف شده و از بین رفته است .

حوض خانه عمارت کلاه فرنگی

در مرکز عمارت ارگ، می‌توان بخشی زیبا و بهره‌مند را مشاهده کرده که از آن به بخش حوضخانه یاد می‌شود. حضور آب‌نما در بخش حوضخانه علاوه بر زیبایی، تهویه‌ این قسمت از ارگ را نیز برعهده دارد. از جمله تزئنیاتی که در بخش حوضخانه صورت گرفته است، می‌توان به مقرنس‌، رسمی‌بندی، کاربندی‌های لانه زنبوری و نیز تزئینات گلدانی اشاره کرد.

معماران ارگ برای تهویه‌ حوض‌خانه، آب‌نمایی زیبا با شکلی خاص و ویژه ای قرار داده‌اند که زیبایی منحصربه فردی رقم زده است همچنین حضور پنجره‌های نورگیر که در قسمت گنبدی کلاه فرنگی تعبیه شده است، روشنایی و نور مورد نظر فضای حوض‌خانه‌ را تامین می‌کند.

قدمت بنای عمارت کلاه فرنگی بیرجند

ارگ کلاه فرنگی دارای ارزش تاریخی و فرهنگی است که قدمت آن را به دوران حکومت قاجاریان و در سال‌های دهه بیست هجری قمری نسبت داده اند. همچنین این عمارت تاریخی و جذاب که دارای طراح و سازندگان حرفه ای بوده است و کاربری این بنای کهن را به عنوان مقر حکومتی نسبت داده اند که دارای  مساحتی  بالغ بر هفتصد متر مربع  می باشد. ولی  بعدها در سال پنجاه و شش توسط مالک آن به فرمانداری بیرجند اهدا شد و امروزه از آن  به عنوان ساختمان استانداری استان خراسان جنوبی استفاده می کنند.