ما در ایران، بازارهایی داریم که قدمت چند صد ساله آن ها، گوشه ای از تاریخ سرزمین اهورایی را به تصویر می کشد و دیدنشان هر بار، ناگفته های بسیاری را عیان می کند.از نظر تاریخی، بازار به محلی اطلاق می‌شود که خریداران و فروشندگان برای مبادله کالا یا خدمات به آن مراجعه می‌کنند.مجموعه بازار در ایران از دوران ساسانیان در شهرهایی که رونق بازرگانی داشتند شکل گرفت. بازار به عنوان نهادی اقتصادی اجتماعی استخوان‌بندی شهر و روستاهای بزرگ به شمار می‌رود.هسته ابتدایی بیشتر بازارها در حوالی دروازه مهم شهر تشکیل شده و در امتداد مسیرهای اصلی گسترش و ادامه می‌یافت. شکل‌گیری بازار و نحوه توسعه و ساماندهی فضاها، به کارکرد و رشد اقتصادی آن بستگی داشته است.تعامل و هماهنگی بین عناصر بازار همواره به پویایی بازار کمک می‌کند. عناصری چون راسته اصلی، راسته‌های فرعی، دالان، چهارسو (چهار سوق)، میدان و جلوخان را از فضاهای ارتباطی بازار به شمار می‌آیند.
برخی از معروفترین بازارهای سنتی ایران
اغلب بازارهای ایران به صورت خطی شکل گرفته‌اند و با اهمیت‌ترین مسیر
با حجره‌های اطرافش، راسته اصلی بازار قلمداد می‌شوند و در امتداد راسته اصلی، اصناف
و مشاغل معتبر قرار می‌گرفتند.توسعه و گسترش بازار در معابر و مسیرهای فرعی موجب به
وجود آمدن راسته‌های فرعی می‌شدند. فراوانی راسته‌های فرعی به رونق فعالیت‌های اقتصادی
بستگی داشت. اغلب، هر راسته فرعی مختص یک صنف مشخص بوده است.دالان معمولاً در بازارهای
سنتی عملکرد ارتباطی بین راسته‌های بازار با یک فضای معماری را داشته است. حجره )دکان(،
کاروانسرا، تیمچه و قیصریه نیز از فضاهای معماری بازار به شمار می‌روند.
بازار تبریز
شهر تبریز از گذشته محل تبادلات فرهنگی و تجاری بوده و یکی از مهم ترین مراکز تجاری در جاده ابریشم محسوب می شود. جایگاه و اهمیت تبریز در تجارت و کسب و کار، ایجاب کرده بازاری بزرگ و مراکزی برای مبادله، فروش و انبار کالاهای شرقی و غربی به وجود آید. مجموعه بازار تاریخی تبریز یکی از مهم ترین مراکز تجاری در جاده ابریشم محسوب می شود . بازار تبریز شامل مجموعه ای از ساختارهای به هم پیوسته،سر پوشیده ، ساختمان های آجری و فضاهای محصور برای عملکردهای مختلف است. بازار بزرگ تبریز نزدیک به سه سده قبل و بعد از زمین لرزه ی تاریخی تبریز در سال 1193 قمری به وسیله ی "نجفقلی خان دنبلی" که در واقع در آن زمان حاکم وقت تبریز بود بازسازی شده است.اسناد و دست نوشته ها چیزی از تاریخ بنای این مجموعه به صورت مشخص یعنی دقیق نگفته است و در واقع تاریخ بنای این مجموعه مشخص نیست اما بسیاری از جهان گردانی که از قرن چهارم هجری تا دوره قاجاریان از این بازار بازدید کرده اند، درباره این بازار اطلاعاتی ارائه نموده اند.این بازار مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، دارد که در مردادماه سال 1389 خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. بازار تاریخی تبریز در میانه یک چهارضلعی واقع شده است که از شرق به عالی قاپو (کاخ های ولیعهد نشین در شهر ) از غرب به مسجد جامع و شمال به بخش هایی از رودخانه میدان چایی می رسد این رودخانه بازار را از هم جدا می کند بخش شمالی و جنوبی بازار به وسیله پل چوبی به هم وصل می شوند البته بخش شمالی به دلایلی رونق خود را از دست داده نقش پایدار بازار تبریز در طرح ساختار آن و در ساختمان های معماری یکپارچه و متنوع، منعکس شده است که نمونه اولیه برنامه ریزی شهری ایران بوده است. میتوانید با اجاره و رزرو اقامتگاه در تبریز ، اقامتی لذتبخش در این شهر داشته باشید.
بازار قیصریه اصفهان
وقتی صحبت از بازار اصفهان به میان می آید، بازار اطراف میدان نقش جهان به فکر بسیاری از ما خطور می کند. اما بازار اصلی شهر اصفهان، بازار قیصریه نام دارد که ورودی آن در میدان امام قرار گرفته است. اگر دلتان می خواهد خرید کردن از فروشگاه های سوغاتی توریستی را کنار بگذارید و از جایی خرید کنید که قیمت های بهتر و اجناس بهتری دارد، بهتر است سری به قیصریه بزنید و طعم واقعی خرید را بچشید. توصیه می شود کتابهای راهنما و نقشه ها را رها کنید و به خودتان اجازه گم شدن در این بازار بزرگ را بدهید. حتما به هر کوچه و فروشگاه سرک بکشید تا بهترین اجناس و بزرگترین رازهای معماری این مورد از معروف ترین بازارهای ایران را کشف کنید. اگر تمایل به سفر به این شهر را دارید میتوانید با اجاره و رزرو اقامتگاه در اصفهان قبل از سفر، از سفر خود لذت بیشتری ببرید.
بازار وکیل شیراز
در میان این همه ابنیه ای که در تاریخ معاصر شیراز مشاهده می شود، بازار وکیل، همچون گوهری تابناک بر تارک هنر و معماری شیراز می درخشد. گفته شده که شروع ساخت آن از سال ۱۱۳۶ هجری شمسی آغاز شد و حدود بیست سال نیز به طول انجامید.پس از ساخت بازار وکیل، قلب تجاری شیراز در این محل می تپید و همچنان نیز ادامه یافت. در دوره های متفاوت، تغییرات و تعمیرات اساسی در کالبد بازار وکیل صورت گرفت. مثلا در سال ۱۳۱۵ هجری شمسی، با احداث خیابان زند، ارتباط راسته شمالی با دامه خود تا چهار سوق بزرگ بازار قطع گردید و بخشی از راسته شمالی شامل ۸ طاق و کاروانسرای قوامی و قسمتی از کاروانسرای روغنی به ناچار تخریب شد. بازار وکیل، معماری خاصی دارد که از اهمیت بسزایی برخوردار است و دانشجویان هنر و معماری، معمولا به عنوان مطالعه موردی (case study) از بافت و طرح و نقش این بازار در مقالات و گزارشات کیفی خود استفاده می کنند. این بازار در مساحتی به وسعت بیست و یک هزار متر مربع بنا شده و همچون بسیاری از بازارهای سنتی کشور، اندرونی دارد.بهترین معماران وقت در طراحی و ساخت بنا به کار گرفته شده اند و گفته شده که طرح کلی آن، اقتباسی از بازارچه اصفهان و بازار قیصریه است. بنابراین مشاهده عناصر معماری صفویان در بازار وکیل خیلی سخت نیست. مصالحی که در بازار استفاده شده، گچ و آهک بوده که روی پایه های از تخته سنگ های تراشیده بنا شده اند. یکی از جذاب ترین بخش های بازار وکیل را باید سرای مشیر دانست که از آن به گلشن بازاری زیبا نیز یاد می کنند. در جوار بازار وکیل قرار دارد و البته جزیی از بازار وکیل نیست. این سرا در سال ۱۳۴۵ هجری شمسی به فهرست آثار ملی شیرازی ها اضافه شد. برای اجاره و رزرو اقامتگاه در شیراز از طریق سایت چتراتا اقدام نمایید.
جمعه بازار تهران
اگر در جستجوی گنجینه های قدیمی هستید، از عتیقه و اشیای قدیمی خوشتان
می آید و دوست دارید هنرمندان خلاق محلی را حمایت کنید، بهترین جا برای رفتن در یک
صبح دل انگیز روز جمعه، جمعه بازار تهران است. این مجموعه از ساعت هشت صبح جمعه تا
ساعت پانزده به روی عموم باز است. این بازار در حقیقت یک پارکینگ پنج طبقه عظیم بوده
که فروشنده های محلی در آن به خرید و فروش مشغول هستند. هر کسی می تواند با پرداخت
مبلغی کم، یک غرفه در این مورد از معروف ترین بازارهای ایران داشته باشد.این مورد از
دیدنی ترین بازارهای ایران، مکانی عالی برای طراحان جوان است که آثار خود را به نمایش
بگذارند. همچنین، یک مکان فوق العاده برای پیدا کردن اجناس عتیقه ایرانی با قیمت منناسب
است. همه در این مکان به چانه زدن بر سر قیمت ها مشغول بوده و بطور کل، قیمت ها پایین
تر از نقاط دیگر تهران هستند. اگر قصد دارید روز جمعه را در تهران بگذرانید، بهتر است
صبح خیلی زود به این بازار رفته و قبل از اینکه خیلی شلوغ شود، از آن بازدید کنید.
بازار سنتی بندرعباس
اینجا یک ضلعش به دریا می‌رسد و ضلع دیگرش به بلوار امام خمینی. در بازار
سنتی بندرعباس همه چیز پیدا می‌شود. انواع غذاهای دریایی و خوراکی‌ها و نوشیدنی‌های
معروف خارجی را اینجا با قیمت خیلی کمتر می‌خرید.بازار بندرعباس یک بخش هم دارد که
به آن بازار ترکها می‌گویند. در بازار ترکها لباس و اینجور چیزها فروخته می‌شود.لوازم
خانگی، تنباکو، ادویه‌فروشی و پارچه‌فروشی هم در بازار قدیمی بندرعباس می‌بینید. بعضی
مغازه‌ها لباس محلی بندرعباسی می‌فروشند.
بازار سنتی قزوین
بازار قزوین یکی از زیباترین بازارهای سنتی ایران و یکی از دیدنی‌ترین
مکان‌های توریستی شهر قزوین است. بازاری که قدمتی هزار ساله دارد و روزی اهمیتی فوق‌العاده
در تجارت بین‌المللی ایران داشته است. شاهکاری از معماری عصر صفوی و دوره قاجار و نمادی
همه چیز تمام از بازارهای سنتی ایرانی. خلاصه اینکه اگر می‌خواهید سفرتان به قزوین
کامل بشود نباید از کنار گشت و گذار در این بازار، دیدن از زیبایی‌های معماری و هنری‌اش
و لذت خرید کردن به سبک قدیمی‌ها بگذرید. معماری بازار قزوین یادآور معماری بازار شهرهای
اصفهان و شیراز است و ترکیبی زیباست از معماری دوران صفویه و دوران قاجاریه. این بازار
بزرگ که در طی سال‌ها توسعه و تغییر یافته است امروزه حدود ۱۴ هکتار مساحت دارد و از بخشهای مختلفی تشکیل
شده که هر یک متعلق به صنف خاصی است. تزئینات بی‌نظیر معماری این بازار بیشتر ترکیبی
از کار با آجر و کاشی‌کاری است. این بازار در زمان‌های قدیم دارای بخش‌هایی بوده که
تعدادی از آن ها امروز دیگر از بین رفته‌اند. از جمله بازارهای مشهور مجموعه بازار
سنتی قزوین می‌توان به بازار علاقه‌بندها، بزازها، نجارها، خراط‌ها، پوست‌فروش‌ها،
پالان دوزها، ریسمان‌سنج‌ها، پنبه‌فروش‌ها، آهنگران، زرگرها، چیتگرها، علاف‌ها، حلبی‌سازها،
گیوه‌کش‌ها و … اشاره کرد.
بازار بزرگ کاشان
اگر عاشق معماری قدیمی و سنتی ایرانی هستید، حتما به بازار قدیمی کاشان
سر بزنید. اینجا از جاهای دیدنی کاشان و بهترین بازارهای سنتی ایران است.در بازار کاشان
کاشی کاری‌هایی می‌بینید که در کمتر بازاری در ایران می‌شود مثلشان را دید.یک رستوران
هم در بازار هست که قبلا حمام سنتی بوده و حالا غذاهای محلی کاشان مثل گوشت لوبیا را
به مشتری‌هایش می‌دهد.
تیمچه امین الدوله در بازار کاشان از بهترین جاهای بازار به شمار می‌آید.
به تیمچه ملک التجار هم که بروید، معماری سنتی کاشان را می‌بینید.
بازار قم
بازار قم یکی از قدیمی ترین بازارهای ایران است که یادگار عصر مغول‌های
ایلخانی و سلجوقی است. البته بنای بازار در دوره‌های مختلف مورد بازسازی قرار گرفت.
سبک معماری بازار قم به روش معماری کویری است. اگر از منطقه مرتفعی به بازار قم نگاه
کنید فکر می‌کنید به یزد رفته‌اید. کنبدهای خشت و گلی و بادگیرهای سر به آسمان برداشته
نشان از دقت و الهام‌گیری از معماری کویری ایران دارد.گنبدها و بادگیرها وظیفه تامین
نور و تهویه هوای بازار را بر عهده داشته و همچنین پنجره‌‍‌ها و روزنه‌هایی که بر دیوارها
تعبیه شده در طول روز نور را در راسته بازار هدایت می‌کند.بازار سرپوشیده قم جلوه نویی
از معماری ایرانی است زیرا این بنا از دوره‌های مختلف تاریخ ایران نشانه‌هایی را در
دل خود دارد. از دوره ایلخانان تا به امروز حکومت‌های زیادی در ایران بر سر کار آمده
و در هر دوره نیز این بنا دستخوش مرمت و تغییر کشته است. به نوعی بازار قم قصه‌های
فراوانی را از تاریخ ایران درددل خود دارد تا برای شما بازگو کند.بازار قم دارای دو
راسته سرپوشیده است که بر فراز آن دو گنبد قرار گرفته که روزه‌هایی مدور دارد. جنس
بنای بازار قم از گل، خشت، سنگ و آجر است که به نظر می‌رسد هر کدام از این مصالح مربوط
به دوره خاصی از تاریخ باشد. بازار قم دارای کاروان‌سراهایی است که کاروان‌ها خستگی
راه را در آن‌جا بر زمین می‌گذاشتند.به بخشی از بازار قم بازار نو گفته می‌شود که در
عصر قاجارهای ایران گسترش یافته و اغلب پیرامون مسجد قرار دارند. بازار قدیمی یا کهنه
نیز در جوار بازار نو وجود دارد. هر کدام از این دو بخش حدود یک کیلومتر طول داسته
و به شکل خطی یا طولی بنا شده‌اند. در مجموع این دو بخش دارای ده مسجد هستند که هر
کدام از آن‌ها هنوز هم نمازگزاران زیادی را در خود جای می‌دهد.در قدیم این بازار شامل
سه تیمچه می‌شد که در دوران اخیر با گسترش شهر قم دو تیمچه از بین رفته و تیمچه باقی‌مانده
بزرگترین آن‌هاست که دارای دوازده غرفه است و ارسی‌های زیبای آن هنوز نور به زیر پای
رهگذران می‌ریزد. مقرنس‌های گچی که قندیل‌وار زیر گنبدها تعبیه شده چشم‌های شما را
به میهمانی طرح و نقش‌ها دعوت می‌کند.
بازار بزرگ تهران
تهران پایتخت امروز ایران یکی از بزرگترین و مهمترین بازارهای آسیا را
در دل خود دارد که با نام بازار بزرگ تهران شناخته می‌شود. بازار بزرگ تهران یادگار
دوره صفویان ایران است که یکی از بزرگترین و قدیمی ترین بازارهای ایران محسوب می‌شود.
بازار بزرگ تهران از حیث شلوغی و بزرگی بی‌همتاست.بازار بزرگ تهران از انبارها، مغازه‌ها
و نمایندگی‌های شرکت‌های بزرگ ایرانی و خارجی تشکیل شده که مهمترین مرکز تجاری ایران
است. ساختار معماری آن ترکیبی از دوره‌های صفویه و قاجار است که در دوره اخیر نیز دستخوش
تغییرات بسیاری شده.شاه طهماسب صفوی پس از سفر به ری به تهران آمده و دستور احداث حصاری
را می‌دهد که تهران را احاطه می‌کرد که بعدها بازار در این مکان احداث شد. در دوره
حکومت ناصرالدین شاه قاجار ورودی اصلی بازار بزرگ تهران بنا نهاده شد و در این دوره
بازار تهران گسترش زیادی یافت.
بازار تهران علاوه بر ارزش تاریخی و معماری نقش زیادی در اتفاقات سیاسی
دوران اخیر داشته و تصمیمات مهم کشوری به وسیله بازاریان قدیم در بازار تهران گرفته
و اجرا می‌شد. بازار امروز ترکیبی از چهره سنتی و مدرن است و کالاهایی متنوعی اعم از
خوراکی و پوشاک و زیورآلات گرفته تا فرش و انواع صنایع دستی در آن عرضه می‌شود.قهوه‌خانه
که جزو جدانشدنی فرهنگ ایرانیان است در بازار
تهران از اهمیت و توجه خاصی برخوردار استو قهوه‌خانه‌های بسیاری در بازار بزرگ تهران
وجود دارد که علاوه بر چای و سایر نوشیدنی‌ها، غذاهای سنتی مانند دیزی و آب‌گوشت را
عرضه می‌کنند. همچنین رستوران‌های زیادی که قدمت بسیار زیادی دارند در بازار بزرگ تهران
هنوز عطر کباب و برنج‌شان در پیاده‌روها را می‌افتد.بخشهای دیدنی دیگر بازار بزرگ
تهران مساجد، حسینیه‌ها، زورخانه و گرمابه‌هاست که از هنر و معماری بومی ایران سرشاراند.
در محوطه میانی بازار پیاده‌رو سنگفرش و جوی آب وجود دارد که طرفین این راسته‌ها درهتانی
کاشته شده. در دو طرف ساختمان بازار حجره‌ها و ستون‌ها صف کشیده‌اند و بخشی از پیاده‌روها
مسقف شده است.در فضای دورنی بازار گنبدها، نورگیرها و ارسی‌های زیادی وجود دارد که
به شما گوشزد می‌کند که بازار بزرگ تهران یک جای معمولی نیست. چارسوق کوتاهی که تزئینات
گچی دارد در کنار مسجد بازار واقع شده که گنبدی بر روی آن قرار گرفته که نشان از معماری
دیرینه ایرانی دارد.
سبزه میدان یکی دیگر از بخشهای دیدنی بازار بزرگ تهران است که از قدیم
تجمعات سیاسی در آن‌جا برگزار می‌شد و در جنوب آن نیز سردر زیبایی وجود دارد که به
تیمچه مهدیه منتهی می‌شود که گنبدهای ضربی آن از دور به پیشواز شما می‌آیند. تیمچه
حاجب‌الدوله نیز شما را به ضیافت گنبدها و نورگیرها فرا می‌خواند که بر ستون‌های سنگی
محکم ایستاده و هیبت خاصی دارد.در طرفین تیمچه حجره‌های دو طبقه قرار گرفته و بر سردر
هر حجره کاشیکاریهای قدیمی دیده می‌شود و در بالای آن نیز طاق‌نماهای هشتی جا خوش
کرده تا به زیبایی یکی از قدیمی ترین بازارهای ایران بیفزاید.
بازار طلای یزد
بازار طلای یزد یا همان بازار زرگرها در این شهر، بخش کوچکی از بازار
مشهور خان بوده و بویژه در میان زنان محلی محبوبیت بسیار زیادی دارد. طلای ساخته شده
در شهر یزد دست ساز و ارزشمند است. این طلا معمولا بسیار زرد بوده که ممکن است باب
سلیقه هر کسی نباشد. اما، اگر به خرید جواهرات دست ساز علاقمند هستید، فروشگاه طلای
خیراللهی قدیمی ترین فروشگاه این بازار بوده که شهرت و آوازه بسیار خوبی هم دارد.
بازار رشت
شهر رشت و استان گیلان بطور قطع و بدون شک، پایتخت غذایی کشورمان ایران بشمار می روند. بنابراین، جای شگفتی ندارد که بازار رشت در میان بهترین بازارهای خوراکی با خوش طعم ترین خوراک و محصولات غذایی در ایران جای گرفته است. در این بازار همه چیز از غذای دریایی؛ تا چای و سبزیجات تازه یافت می شوند اما، قسمت ترشی ها، زیتون ها و مخلفات از محبوب ترین بخشهای این بازار هستند. توصیه می کنیم حتما سری به این مورد از مهمترین بازارهای ایران بزنید و تا می توانید خرید کنید. برای رزرو و اجاره اقامتگاه در رشت میتوانید از طریق سایت چتراتا اقدام نمایید.
بازار تاریخی ری
بازار تاریخی ری از قدیمی ترین بازارهای ایران است که از عهد صفویان همچنان
صلابت خود را حفظ کرده است. بازار تاریخی ری از دوراسته اصلی تشکیل شده که در چارسوق
گنبدی به هم می‌رسند. در اصطلاح معماری به این‌گونه بازارها، بازار صلیبی یا چلیپایی
گفته می‌شود. جنس این بنا از آجر و گا و خشت است.همانطور که گفته شد تجار هندی از دیرباز
بازار ری را مورد توجه قرار داده و ادویه و دارو و انواع روغن را برای فروش به بازار
تاریخی ری می‌آوردند. بازار ری به بازار ادویه مشهور بوده و همچنان نیز کهنسالان این
بازار را عطر ادویه‌هایش به یاد می‌آورند.بازار لوازم و وسایل مذهبی مانند تسبیح و
مهر و سجاده و انواع عطر در بازار ری گرم است. عرقیات، شیرینی‌جات، انواع سوهان و خشکبار
همیشه به عنوان سوغات و تبرک به فروش می‌رسد. همچنین پوشاک، گلیم و فرش و نقره‌جات
نیز از دیگر صنایعی است که در بازار تاریخی ری به وفور یافت می‌شود.در مجاورت بازار
تاریخی ری بازار نو وجود دارد که به باراز بزرگ ری نیز مشهور است. بازار نو به معماری
و ساختاری مدرن بنا شده و شکلی کاملا امروزی دارد اما در بسیاری از جاهای آن از شاخصه‌های
معماری بومی الهام گرفته‌اند.
منابع : مجله گردشگری ناب رو –مجله پینورست -همشهری
بیشتر بخوانید :
دیدگاه ها